mamwiedze.pl

Kompleks to zbiór myśli, słów, wyobrażeń skojarzonych wokół centralnej, silnie zabarwionej emocjonalnie myśli (lub np. pragnienia), nazywanej jądrem kompleksu. Jądro jest wyparte ze świadomości – dana osoba nie zdaje sobie bezpośrednio sprawy z istnienia kompleksu w jej psychice. Przedostawanie się treści kompleksu do świadomości wywołuje nieprzyjemne emocje, takie jak lęk, niepokój, wstyd, więc jednostka ma silną tendencję do unikania skojarzeń związanych z jądrem kompleksu. Istniejące kompleksy wywierają silny wpływ na reakcje i postawy jednostki.

Jak radzić sobie w trudnych sytuacjach, poszukiwać i udzielać wsparcia? Praktyczny kurs psychologii: podstawy teoretyczne, techniki autopsychoterapii. LINK SPONSOROWANY

Koncepcją kompleksów nie zajmował się twórca psychologii eksperymantalnej Wilhelm Wundt. Choć autorem pojęcia kompleksu był Breuer, obecnie najbardziej kojarzy się ono z Freudem, jego spopularyzowanie przypisuje się Jungowi. Dla Junga kompleksy stanowiły składnik osobowości: strukturę myśli, uczuć i spostrzeżeń związanych z tematem-jądrem, umiejscowioną w nieświadomości. Jung badał treść i rozległość kompleksów za pomocą metody skojarzeń, ze stoperem w ręku mierząc szybkość reakcji skojarzeniowej na dane słowo.

Psychologia na co dzień. Jak radzić sobie ze stresem, jakie role spełniamy w życiu, jak budować pozytywne relacje - praktyczny kurs psychologii. LINK SPONSOROWANY

Według Freuda kompleks Edypa występuje niezależnie od kultury, pojawiając się powszechnie między 3 a 6 rokiem życia jako konieczny etap tworzenia się osobowości jednostki. Jego zwieńczeniem miało być powstanie superego, czyli wewnętrznego cenzora i strażnika przestrzegania norm społecznych, przypominające sumienie. Nazwa pochodzi od Edypa, greckiego króla Teb, który nie wiedząc, kim są jego biologiczni rodzice, zabił swego ojca, a potem ożenił się z matką i miał z nią dzieci.

Jak polubić siebie? Kurs psychologii: rozwój osobowości, relacje społeczne, radzenie sobie ze stresem, mowa ciała, techniki autopsychoterapii. LINK SPONSOROWANY

U dziewczynek odpowiednikiem kompleksu Edypa jest kompleks Elektry – podświadoma skłonność płciowa do ojca, połączona z obawą przed odwetem matki jako rywalki budzącej nieuświadomioną wrogość dziecka. Nazwa wywodzi się od imienia Elektry, która by pomścić Agamemnona, swego zamordowanego ojca, nakłaniała brata do zabicia ich matki Klitemnestry.

Był to austriacki psychoanalityk Alfred Adler. Ów uczeń Freuda i twórca psychologii indywidualnej, uważał, że konieczne uzależnienie od dorosłych wytwarza u każdego dziecka poczucie niższości. Tę pierwotną niższość człowiek stara się przez całe życie skompensować, dążąc do uzyskania wyższości nad innymi. Siła ta odpowiada za dążenie do rozwoju i perfekcji, będąc głównym motorem ludzkich działań.

Kompleks Prometeusza to postawa mężczyzn polegająca na dążeniu do uzyskania przewagi nad własnym ojcem, np. w zakresie powodzenia u kobiet czy pozycji społecznej. Nie należy go mylić z prometeizmem, czyli poświęceniem się innym ludziom i zgodę na cierpienie własne w imię dobra ogółu. Tytan Prometeusz wykradł bogom ogień i podarował go ludziom, za co został ukarany przez Zeusa. Przykutemu do skały Prometeuszowi co rano sęp wyszarpywał wątrobę, która odrastała przez resztę doby.

"Kompleks Portnoya" ("Portnoy's Complaint") to tytuł skandalizującej powieści Philipa Rotha, która za przekroczenie barier obyczajowych została objęta zakazem dystrybucji w wielu krajach. Tematem powieści jest analiza konfliktu wewnętrznego rozgrywającego się pomiędzy instynktem a moralnością obowiązującą w środowisku amerykańskich Żydów. By pozbyć się poczucia winy, Alexander Portnoy rzuca się w wir seksualnych ekscesów, które z kolei przyczyniają się do eskalacji jego poczucia winy.

Nazwa kompleksu nawiązuje do imienia bohaterki dramatu Szekspira pt. "Hamlet", Ofelii, która odrzucona przez ukochanego księcia utopiła się. Mianem kompleksu Ofelii nazywamy więc zespół myśli i tendencji samobójczych, które pojawiają się u kobiet w związku z przeżytym zawodem uczuciowym. Obraz Johna Everetta Millaisa przedstawia scenę samobójstwa szekspirowskiej Ofelii. Ten motyw pojawił się też w teledysku Kylie Minogue i Nicka Cave’a „Where the wild roses grow”.

Kobieta z kompleksem Amazonki ma poczucie wyższości wobec mężczyzn i potrzebę dominowania nad partnerem, przyjmując męskie zachowania i rysy psychiczne. Odtwarza w ten sposób wzorzec stosunków panujących pomiędzy jej rodzicami. Amazonki to mityczne wojownicze plemię kobiet, które tylko raz w roku mogli odwiedzać mężczyźni, aby począć z nimi dzieci. Amazonki wychowywały jedynie dziewczynki, a chłopców zrzucały ze skał. Mianem amazonek określa się też kobiety jeżdżące konno.

Kompleks Piotrusia Pana (jego nazwa pochodzi od tytułowego bohatera książki Jamesa Matthew Barriego „Peter Pan”) to tradycyjnie postawa mężczyzny, który broni się przed dorosłością. Cechuje go niedojrzałość, unikanie zobowiązań i odpowiedzialności. Jest żądnym przygód, skupionym na sobie marzycielem, niezdolnym do budowania trwałych więzi. Szuka partnerki opiekuńczej, pobłażliwej i niewymagającej. Uważa się, że kompleks (syndrom) Piotrusia Pana dotyczy również kobiet o podobnej charakterystyce.

Postawę kobiety polegającą na identyfikacji z męską psychiką oraz męskim stylem bycia, wywodzącą się z nadmiernego utożsamiania córki z ojcem, określa się pojęciem kompleksu Ateny (od imienia bogini, córki najważniejszego ze wszystkich greckich bogów, Zeusa). Z kolei kompleks Diany (rzymska bogini łowów), który przejawia się w przejmowaniu męskiego stylu zachowań i ubioru, ma wynikać z podświadomego pragnienia kobiety, aby stać się mężczyzną.

Kompleks niskich mężczyzn prących do władzy i stanowisk wziął swą nazwę od Napoleona Bonaparte. Powodowany deficytem wzrostu podbój Europy miał potwierdzać wyjątkowość osoby cesarza Francuzów. Jego żołnierze nazywali go „małym kapralem”. Jednak według historyków Napoleon był – jak na ówczesne czasy – średniego wzrostu. Być może ze względu na błędną zamianę centymetrów na cale różne źródła podają, że miał on od 157 do 168 centymetrów wzrostu.

Istotnie, źródłem kompleksu Klitajmestry są związane z osobą męża silne, traumatyczne przeżycia, stłumione, lecz rzutujące na późniejsze zachowanie żony. Ujawniająca się w różnych formach wrogość żony jest najczęściej sprzeczna z tym jak ona sama postrzega własne odczucia. W mitologii greckiej Klitajmestra, żona króla Agamemnona, doprowadziła do jego zamordowania, nie mogąc wybaczyć mu tego, że był gotów złożyć ich córkę Ifigenię w ofierze bogini Artemidzie.

Atrybutem Damoklesa jest miecz, który w związku frazeologicznym reprezentuje wyrok losu czy niebezpieczeństwo nieubłaganie wiszące nad człowiekiem. Damokles przypochlebiał się władcy Syrakuz, nazywając go najszczęśliwszym ze śmiertelników. By zademonstrować Damoklesowi kruchość sytuacji władcy, tyran Dionizos pozwolił mu przez jeden dzień cieszyć się królewskimi przywilejami, ale wieczorem kazał na końskim włosie zawiesić ostry miecz nad jego głową.

Kompleks Meduzy związany jest ze wzrokiem. Określa się tak poczucie zagrożenia prowokowane u mężczyzny wyrazem oczu kobiety z nim rozmawiającej. Może to brzmieć zabawnie, ale w skrajnych przypadkach mężczyźni nie są w stanie prowadzić dialogu, patrząc rozmówczyni w oczy. Mitycznym archetypem nazwy tego kompleksu jest grecka Meduza, której wzrok zamieniał każdego człowieka w kamień.